Comunicado polo Día Internacional da Educación Social
Cada ano celébrase o 2 de outubro o Día Internacional da Educación Social (DIES)
Con motivo desta celebración, o Consejo General de Colegios de Educadoras y Educadores Sociales (CGCEES), elaborou o seguinte manifesto:
MANIFESTO CON MOTIVO DO DÍA INTERNACIONAL DA EDUCACIÓN SOCIAL
Ética e Deontoloxía profesional na Educación Social: Para non perderse no camiño.
Na actualidade, todos os cambios existentes, as continuas crises, os problemas persistentes, as novas estruturas das entidades privadas e as administracións públicas, as modificacións nos plans de estudos, as inéditas situacións de exclusión ..., expoñen novas esixencias e fundamentos na formación universitaria e nas propias prácticas profesionais no quefacer diario.
Por esta razón, desde o CGCEES propoñemos dedicar este Día Internacional á reflexión sobre a dimensión ética da profesión e por extensión a utilización do código deontolóxico insistindo na importancia deste como documento orientador nos conflitos éticos asociados á intervención socio-educativa.
En efecto, no día a día xorden conflitos asociados á propia intervención e á organización das diferentes tarefas que poden xerar un malestar na cultura da entidade, producindo prexuízos, tanto no propio equipo, como nos suxeitos aos que se dirixe a intervención socio-educativa.
Esta situación, lonxe de expor un proceso reflexivo e crítico da organización, afianza o malestar que contribúe a construír a cultura da queixa e non permite o desenvolvemento dun proceso de diálogo que desbloquee a situación e no leve a un panorama de propostas que permitan a súa superación.
Todo iso lévanos á conclusión de incorporar unha perspectiva ética na intervención socioeducativa, derivando na necesidade de utilizar o código deontolóxico da profesión como elemento reflexivo perante estes conflitos. Doutra banda, é necesario suxerir outras miradas que supoñan unha motivación e un cambio de actitude ante esta situación de estrés e a utilización do código deontolóxico da educación social pode facilitar esta reflexión.
Necesítase un tempo para pensar sobre o feito educativo, avaliando os proxectos nos que participamos, propoñendo unha metodoloxía de traballo en equipo e analizando os conflitos éticos existentes á luz do propio código deontolóxico; todo iso co propósito de mellorar o clima laboral e a propia intervención socioeducativa.
Estamos a vivir épocas de cambio e todo cambio pode supoñer unha celebración na superación de determinados marcos que dificultan a flexibilidade que debe estar presente na acción socio-educativa. Con todo, para que se produza faise necesaria unha vontade de querer cambiar; sen esta competencia (a vontade de querer facer), non serve formación algunha e a aprendizaxe queda bloqueada.
Así mesmo, estamos a asistir a un progresivo declive dos dereitos sociais e, a un crecemento exponencial de desigualdades sociais, polas consecuencias xeradas a partir da globalización económica, política e social; por iso, quizais, hoxe máis que en ningún outro tempo histórico, hai que traballar en prol dunha cidadanía máis crítica.
Por tanto, se queremos traballar tendo como marco de referencia a dignidade humana e os dereitos humanos, habemos de poñer no centro non só ás persoas, senón igualmente ao comunitario e ser conscientes e analizar, como educadores e educadoras, claramente o sentido da nosa acción, o para que e os porqués da mesma, para non perder o “norte” e avanzar cara ao desenvolvemento humano e a humanización.
Nestas circunstancias sociopolíticas, culturais e científicas que están a afectar desde o punto de vista económico, que atraen perigos como a homoxeneización, a desinformación, o aumento da xenofobia, a violencia…, a educación social ha de seguir construíndose nos planos teórico e da práctica con altura de miras e para iso hai desafíos que ha de afrontar, así como, xerar procesos de desenvolvemento para abordalos.
Referímonos á participación nos procesos de toma de decisión educativos das persoas ás que se dirixen as actuacións, á procura de sinerxías entre o mundo profesional, académico e os movementos sociais para traballar conxuntamente xerando coñecemento, tamén contribuíndo á transformación das prácticas profesionais e sociais e xerando redes de intercambio, construción e de converxencia nun proxecto de acción conxunto.
En definitiva, avogar por unha ética mundial que promova que todos os seres humanos poidan vivir con dignidade, no marco dunha sociedade ecoloxicamente sostible.
Por iso, a participación e implicación das persoas, convértese nun principio básico para a práctica socioeducativa, como principio, tamén, ético e moral, fundamento da xustiza social que nos conduce, necesariamente, a traballar desde unha perspectiva transdisciplinar que incorpore un enfoque de xénero, interxeracional, multicultural, de desenvolvemento sostible e de paz, solidariedade e cooperación.
Podemos, por tanto, concluír dicindo que, ante todo, a práctica socioeducativa é unha práctica política e ética, que vén guiada por uns principios baseados nos dereitos humanos e está asentada nunha serie de valores morais que a converten nun referente do bo facer.
Valores recollidos no Código Deontolóxico da Educación Social que se han de aprender e reaprender no desenvolvemento da prácticas socioeducativas. Desde esta perspectiva, a dimensión ética é inherente a unha boa práctica na educación social, xa que manter criterios éticos e deontolóxicos é o núcleo fundamental da relación educativa.
Tamén, por todo isto, é importante que os Colexios Profesionais desenvolvan as súas propias Comisións ou Comités de Ética e Deontología Profesional xa que posibilita un espazo e un tempo de reflexión, non só pon en valor o propio Código, senón que o mantén vixente, vivo e permite que o desenvolvemento da profesión contextualice cos tempos que nos tocan vivir.
Desde a nosa responsabilidade, no Consello Xeral estamos a estudar a posibilidade de modificar e actualizar os nosos principios deontolóxicos xenerais nun traballo coordinado desde os diferentes colexios que participan nel, analizándoo con profesionais da educación social, a comunidade educativa, organismos públicos, terceiro sector e aqueles profesionais que se atopan preto da educación social, nun proceso que xa se iniciou.
En definitiva, neste día internacional da Educación Social preténdese impulsar o proceso reflexivo arredor da ética profesional e dar luz pública ao Código Deontolóxico da Educación Social, como instrumento orientador no práctica socio-educativa, que axudan á educadora e ao educador social no exercicio da súa profesión e mellora a calidade do traballo que se ofrece á comunidade e ás persoas.
A nosa realidade é cambiante, pero a ética e a deontoloxía profesional deben estar sempre presentes para non perderse no camiño.
Este manifesto foi lido tras a celebración da conferencia e mesa redonda ’Ética y Deontología: para no perderse en el camino’, organizada polo CGCEES coa colaboración do Col·legi d’Educadores i Educadors Socials de Catalunya (CEESC), o o pasado 30 de setembro en Santaló (Barcelona), e tamén durante a Convivencia Iteruniversitaria e Profesional de Educación Social, organizada polo Ceesg os días 1 e 2 de outubro en Lobios.